به همسرم و دختر عزیزم برای تهیه این کتاب مدیون راهنمایی های بی دریغ خانم دکتر مهوش عالمی غنچه جودی و فرخ عالمی هستم با تشکر از تصحیحات امیرسهیل گلناز هویدا و پری مقدم نقشه ها و عکس ها از کتابخانه بریتانیا و با تشکر از همراهی و لطف آنها برای دادن اجازه چاپ به نقش ها و عکس‌های مذکور رنگ آمیزی نقشه ها از آویده دادمنش و دیگران عکسهای میدان گنجعلی خان از شهاب کاتوزیان نقشه میدان گنجعلی خان از آرشیو میراث فرهنگی ایران
پیش درآمد این داستان قهرمان ندارد یا بهتر بگویم آن قدر قهرمان دارد که هیچ کدام از آنها را نمی توان به عنوان قهرمان این داستان به حساب آورد و همه چیز از یک مسجد مخروبه شروع شد تاریخانه یکی از قدیمی ترین مساجد ایران که هنوز تنها و با وقار ایستاده است و با کویر بادهای شنی دامغان کامیون ها و اتومبیل های آخرین مدل مبارزه می کند یک هزار سال پیش بیا و بروی داشت احتمالاً در کنار آن بازار شلوغ بود که تنها در وقت شب آرام می گرفت اما تاریخ آنها را من نداشت شب و روز آشنا و غریبه در آنجا به نماز استراحت تبلیغ و در دل مشغول بودند پرندگان مهاجر از مناره بلند آن لذت می بردند و مورچگان از شکاف های سنگفرش آن اما روزگار خوش تاریخانه به سر رسید قسمت فوقانی مناره وضوخانه و دهانه میانی ایوان آن فرورفت بازار کنار آن هم به خیابان تبدیل شد سنگفرش ها از بین رفت و مردم دیگر در آنجا به نماز نه ایستادند و شد تاریخانه ای که من می شناسم ستون های کوتاه و ضخیمش خشتهای بسیار بزرگ آن گنبد های کوچک و تقریبا تخت آن  داستانی نقل کردند که باید با شما در میان بگذارند تاریخانه البته که سنگ خود را به سینه می زد ولی دل من با غصه او به سوی همه ساختمان‌های نظیر آن پر می کشید چرا و چه چیزی انسان را به یک محله یا یک ساختمان ویرانه و قدیمی جلب می‌کند چرا وقتی وارد حیاط مدرسه چهارباغ اصفهان می شوم بی اختیار احساس آرامش می کنم خستگی را فراموش کرده و احساس آشنایی با آن ندارم اما با ورود به ساختمان فرودگاه جدید تهران احساس گمشدگی می کنم و بی دلیل دغدغه و خستگی مفرط آزارم می دهد آیا این تاثیرات نتیجه طرح ساختمان و معماری آن است آیا نوع تاثیر و ارتباط معماری و ساختمان بر همه انسان ها یکی است یا مرکز به آوا و پیام متفاوتی از یک ساختمان پی میبرد آیا هر ساختمان داستانی برای گفتن دارد که برای پی بردن به آن باید کلید رازش را یافت در جستجوی آن کلیدها بودم که باز تاریخانه به کمکم آمد سرنوشت این مسجد نشان می‌دهد که هر ساختمانی مثل هر انسان داستانی دارد اما اغلب آنها شبیه به هم هستند و می توان آنها را به گروه هایی تقسیم کرد تا بتوان از میان آنها داستانی که بهتر از همه گروه خود را بیان می‌کند را یافت پس به جای گشتن به دنبال کلید هایی که گویای داستان های هر ساختمان باشند باید شاه‌کلید تعبیر گروهی آنها را یافت قهرمان‌های داستان ما همان شاه کلید ها هستند شاه کلید هایی که معماری هر شیوه ساختمانی در ایران را به وضوح بیان می‌کنند شیوه‌های مختلفی که نمایشگر تغییرات عمیق فرهنگی در این سرزمین هستند آنچه می خوانید کنکاشی در نقد معماری و زیبایی ایرانی به زبان ساده و داستانی است قصه نقد معماری است قصه تلاش دائم مردم این مرز و بوم جهت دستیابی به زیبایی است زیبایی چه درونی و بیرونی مترادف با فرهنگ جامعه است هست صحبت از معماری خود به خود ما را به سوی بحث از فرهنگ آن جامعه می کشاند
نویسنده: همایون عالمی
 بانک کتاب بیستک خرید آنلاین کتاب هنری سایه های نور نشر روشنگران را به شما توصیه می‌کند
گاهی اوقات تجربه‌ی یک بار خرید از بانک کتابی با مزایای ویژه می‌تواند مسبب عادت همیشگی برای سایر خریدهای اینترنتی شود. حال اگر افراد مراجعه‌کننده بدانند که بعد از ارسال سفارش کتاب حتی از نوع کمیاب‌ترین آن به بانک کتاب بیستک، در کمترین مدت، سفارشات را درِ منزل تحویل می‌گیرند، بی‌شک در ادامه‌ی راه خرید خود، بانک کتاب بیستک را به فراموشی نخواهند سپرد.